Terapia z udziałem psów, powszechnie znana jako dogoterapia zyskała przez ostatnie lata dużą popularność i wielu zwolenników. Nie od dziś wiadomo, że obecność zwierząt wpływa pozytywnie na nasz stan psychiczny. Praca takiego czworonoga, skupia się na wzmacnianiu efektów leczenia i rehabilitacji poprzez odpowiednią motywację. Psy zachęcają osoby z niepełnosprawnościami psychicznymi lub ruchowymi do podjęcia wysiłku pracy z fizjoterapeutą czy psychologiem. Takich ‘czworonożnych terapeutów’ nie należy mylić z psimi przewodnikami. Różnica polega na tym, że pies asystujący towarzyszy tylko jednemu człowiekowi i pomaga mu w codziennym funkcjonowaniu.
Dogoterapia stała się tak powszechna, ponieważ udowodniono, że pies odgrywa bardzo ważną rolę w procesie terapeutycznym. W zależności od potrzeb pacjenta, jego stanu oraz możliwości, pies pełni różne funkcje. Pod wpływem czasu i postępów leczenia, mogą się one zmieniać i kształtować Jednym z głównych zadań czworonoga jest zapewnienie wsparcia emocjonalnego - pomaganie pacjentom w radzeniu sobie z trudnymi emocjami, takimi jak lęk, smutek, złość czy frustracja. Psy mogą znacząco wpływać na poprawę nastroju, obniżenie poziomu stresu i lęku oraz zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i komfortu. W przypadku pacjentów z zaburzeniami lękowymi, depresją, PTSD czy autyzmem, obecność psa może działać uspokajająco i redukować napięcie.
Dogoterapia jest wykorzystywana również do motywowania pacjentów, szczególnie w procesie rehabilitacji. Często po urazach, operacjach czy chorobach, mogą oni mieć trudności z zaangażowaniem się w ćwiczenia fizyczne lub terapię zajęciową. Obecność psa terapeutycznego może sprawić, że proces ten staje się mniej stresujący i bardziej przyjemny. Czworonogi mogą być także bezpośrednio zaangażowane w różnorodne ćwiczenia, które pomagają w odbudowie siły, koordynacji i równowagi. Niejednokrotnie służą jako wsparcie fizyczne podczas chodzenia lub wykonywania trudniejszych ćwiczeń.
Pies terapeuta pełni dodatkowo ważną rolę w rozwijaniu umiejętności społecznych i komunikacyjnych, zwłaszcza u dzieci oraz osób z trudnościami w nawiązywaniu kontaktów. Dzieje się tak, ponieważ obecność zwierząt, wywołuje zazwyczaj pozytywne reakcje, ułatwia przełamywanie barier i nawiązywanie kontaktów między ludźmi.
Aby zyskać przydomek „terapeutyczny”, pies musi przejść odpowiednie szkolenie i certyfikacje. Proces ten jest złożony i wymaga spełnienia określonych standardów, aby zapewnić, że dany pies jest właściwie przygotowany do pracy z ludźmi o różnych potrzebach. Wymaga to nie tylko konkretnych cech charakteru i zachowania u czworonoga, ale także zaangażowania i odpowiedzialności ze strony jego właściciela. Nie wszystkie psy nadają się bowiem do roli ‘terapeuty’. Najważniejsze cechy wyróżniające takiego czworonoga, to przede wszystkim spokój, opanowanie i odporność na stres, szczególnie w hałaśliwych i pełnych bodźców środowiskach, takich jak szpitale, domy opieki, szkoły czy centra rehabilitacyjne. Psy powinny być z natury przyjazne i otwarte na kontakt z ludźmi, niezależnie od ich wieku, stanu zdrowia czy poziomu aktywności. Należy pamiętać, że taki ‘terapeuta’ będzie głaskany, przytulany i dotykany. Nie może wykazywać więc żadnych symptomów agresji. Niezbędną rzeczą jest dobre wyszkolenie i wykonywanie poleceń swojego przewodnika. Znajomość komend jest podstawową umiejętnością, która pozwoli czworonogowi na właściwe zachowanie w każdym środowisku. Psy terapeutyczne muszą być elastyczne i zdolne do adaptacji oraz gotowe do pracy z różnorodnymi grupami pacjentów o zmiennych potrzebach.
Chociaż wiele ras może zostać psami terapeutycznymi, niektóre z nich są szczególnie wybierane ze względu na ich naturalne cechy i temperament. Zaliczają się do nich przed wszystkim: Labrador Retriever, Golden Retriever, Pudel, Cavalier King Charles Spaniel czy Cocker Spaniel. Sprawdzają się zazwyczaj jako psy terapeutyczne ze względu na swoją towarzyskość, inteligencję i przyjazne usposobienie. Niemniej jednak, każdy pies, niezależnie od rasy, może zostać psem terapeutycznym, jeśli spełnia odpowiednie kryteria i przejdzie wymagane szkolenie.
Pierwszym krokiem szkolenia jest nauka podstawowego posłuszeństwa. Pies musi znać i reagować na proste komendy, takie jak "siad", "leżeć", "zostań", "chodź" czy "zostaw". Niezbędna jest także umiejętność chodzenia na luźnej smyczy, swobodnie przy swoim opiekunie. Po opanowaniu tej części, przyszły ‘terapeuta’ musi przejść bardziej zaawansowane szkolenie, które przygotowuje go do pracy w różnych środowiskach terapeutycznych. W ramach tego szkolenia psy uczą się, jak reagować na specyficzne sytuacje, jak na przykład obecność sprzętu medycznego czy dźwięki alarmów. Podczas szkolenia czworonogi poddawane są różnym testom temperamentu i reakcji, które mają na celu ocenę ich zdolności do pracy. Testy te mogą obejmować reakcje na hałas, szybkie ruchy, nagłe zmiany w otoczeniu oraz interakcje z różnymi ludźmi. Psy, które przechodzą te testy pomyślnie, wykazują zdolność do zachowania spokoju i opanowania w różnych sytuacjach. Równie ważne jak szkolenie psa jest przygotowanie jego właściciela lub opiekuna do takiej pracy. Musi on być dobrze zorientowany w technikach treningowych, znać zasady bezpieczeństwa i być gotowy na współpracę z personelem terapeutycznym. Opiekunowie uczą się również, jak rozpoznawać sygnały stresu u swoich psów, jak reagować na różne sytuacje i zapewnić, że pies jest w stanie jak najlepiej wspierać pacjentów.
Psy terapeutyczne odgrywają niezwykle istotną rolę w procesie wspierania zdrowia i dobrostanu ludzi na całym świecie. Dzięki swoim umiejętnościom, stają się niezastąpionymi członkami zespołów terapeutycznych w szpitalach, domach opieki, szkołach, a nawet w prywatnych domach. Pomagają pacjentom nie tylko w radzeniu sobie z trudnościami emocjonalnymi, ale także w procesie rehabilitacji i rozwoju społecznego. Proces szkolenia i certyfikacji czworonogów jest wymagający i szczegółowy, ale jest to niezbędne, aby zagwarantować bezpieczeństwo i skuteczność terapii. Odpowiednio wyszkolone psy potrafią nieść spokój i wsparcie, co jest nieocenione dla osób borykających się z różnorodnymi problemami zdrowotnymi i emocjonalnymi. Ich obecność może znacząco poprawić jakość życia pacjentów.